Glistnik (łac. Chelidonium) to rodzaj roślin dwuliściennych z rodziny Poppy, które w kulturze reprezentowane są przez duży gatunek glistnika (Chelidonium majus), popularnie zwany guźcem, trojeści żółtą, purea lub podtinnik. Naukowa nazwa rodzaju jest tłumaczona z łaciny jako „jaskółka trawa” i opiera się na przekonaniu, że ptaki te traktują ślepe młode sokiem z glistnika.
Obecność takich właściwości leczniczych w glistniku została kiedyś potwierdzona przez lekarzy starożytnej Grecji i Awicenny. Uzdrowiciele używali soku z glistnika do leczenia chorób oczu aż do XVIII wieku. Z biegiem czasu poznano inne cenne właściwości rośliny. Rosyjskie nazwy „glistnik” i „guziec” są związane z faktem, że brodawki i inne formacje skórne zostały zredukowane sokiem z glistnika.
W naturze gatunek ten występuje powszechnie w Europie, w basenie Morza Śródziemnego, a także w Ameryce, gdzie został sprowadzony w XVII wieku jako lekarstwo na brodawki. W naszym klimacie trawa ta rośnie wszędzie jak chwast.
Sadzenie i pielęgnacja glistnika
- Sadzenie: wysiew nasion w ziemię - bezpośrednio po dojrzewaniu lub wiosną, pod koniec kwietnia.
- Oświetlenie: jasne światło słoneczne, półcień, a nawet cień.
- Gleba: dowolna.
- Podlewanie: tylko podczas silnej suszy. W normalnym sezonie jest wystarczająco dużo naturalnych opadów.
- Top dressing: czasami roślina jest nawożona rozcieńczonym wlewem dziewanny 1: 6.
- Rozmnażanie: przez nasiona i dzielenie buszu.
- Szkodniki i choroby: nie dotyczy.
- Właściwości: roślina lecznicza o działaniu żółciopędnym, bakteriobójczym, przeciwskurczowym i przeciwzapalnym.
Ziele glistnika - opis
Łodyga glistnika jest prosta i rozgałęziona, osiąga wysokość od 50 do 100 cm, przy zerwaniu uwalnia się gęsty mleczny sok, który w powietrzu nabiera czerwonawo-pomarańczowego koloru. Dolne, podstawowe liście glistnika są głęboko pierzaste, oddzielne, składają się z trzech do pięciu par jajowatych lub zaokrąglonych płatów z trójpłatowym, większym niż pozostały płat górny. Górna strona liści jest zielona, dolna jest sino. Dolne liście znajdują się na ogonkach, górne są siedzące. Zwykłe czteropłatkowe złoto-żółte kwiaty glistnika o średnicy do 2,5 cm są zbierane w prostych parasolach. Kwiaty nie mają nektarów, ale owady, w tym pszczoły, przyciąga obfitość pyłku. Owoc glistnika to kapsułka polispermiczna w kształcie strąka, zawierająca małe czarne, błyszczące nasiona z grzebieniowym wyrostkiem o białym kolorze.
Uprawa glistnika w otwartym polu
Sadzenie glistnika
Glistnik rozmnaża się przez segmenty kłączy i nasion. Zioło to najlepiej rośnie w pełnym słońcu, ale można je uprawiać w półcieniu, a nawet w wilgotnych, ciemnych miejscach. Nie ma również większego znaczenia skład mechaniczny gleby. Wiele osób sadzi glistnika tam, gdzie nic nie rośnie, na przykład wzdłuż ogrodzeń lub za szopami.
Świeżo zebrane nasiona glistnika wysiewa się przed zimą, ponieważ tempo kiełkowania zeszłorocznych nasion jest znacznie gorsze. Ale wiosną można siać glistnika. Glebę wykopuje się na głębokość bagnetu łopaty i bronuje. Głębokość siewu - 5 cm Jeśli glistnik zostanie wysiany pod koniec kwietnia, to wykiełkuje za dwa tygodnie, zakwitnie w połowie lipca, a owocuje pod koniec sierpnia. Sadzonki wysiane przed zimą pojawią się, zanim wykiełkują nasiona zasiane wiosną. Zimujący dorosły glistnik zaczyna rosnąć w pierwszej dekadzie maja, w połowie maja zacznie już tworzyć kwiaty, a kwitnienie ustanie dopiero w sierpniu.
Dbanie o glistnika w ogrodzie
Glistnik praktycznie nie wymaga konserwacji. Kiedy pojawią się pędy, pozwól im trochę urosnąć i posadź je tak, aby odległość między krzewami wynosiła około 30 cm: każda roślina potrzebuje miejsca do żerowania. Podlewanie glistnika będzie potrzebne tylko w przypadku wystąpienia długotrwałej suszy. Czasami glistnika można karmić naparem dziewanny: krowie łajno wlewa się wodą, podaje przez 2-3 dni, od czasu do czasu mieszając, a następnie filtruje i rozcieńcza wodą 1: 6. Nie musisz walczyć z chwastami: na obszarze, na którym rośnie glistnik, nie zapuszcza korzeni nawet taki chwast jak pełzająca trawa pszeniczna. Nawiasem mówiąc, ziele glistnika można stosować jako środek owadobójczy: zbiera się je w okresie kwitnienia, suszy, miele na proszek i zapyla z muszki cebulowej i pcheł krzyżowych.
Zbieranie i przechowywanie glistnika
Glistnika zbiera się w okresie kwitnienia: krzew jest całkowicie wyciągany wraz z korzeniami, oczyszczany z ziemi, suchych liści i części innych roślin, myty w wodzie, wiązany w pęczki po 10-15 krzewów i wieszany do wyschnięcia w suchym, zacienionym miejscu z dobrą cyrkulacją powietrza. Jeśli używasz suszarki, ustaw temperaturę na 50-60 ºC. Wskazane jest, aby proces przebiegał jak najszybciej, ponieważ przy szybkim suszeniu w roślinie zatrzymuje się więcej soku, a jeśli glistnik jest suszony przez długi czas, może stać się brązowy i spleśniały.
Każda sucha wiązka glistnika jest zawijana z kurzu w szmatkę lub papier, pozostawiając górną część krzewu uchyloną, aby roślina miała dostęp do powietrza. Owinięte paczki są przechowywane w zawieszeniu w suchym, ciemnym miejscu z dobrą wentylacją - takie przechowywanie pozwala na wykorzystanie surowca nawet przez 5-6 lat. Jeśli umieścisz suchego glistnika w kartonach, okres trwałości produktu leczniczego zostanie skrócony do trzech lat.
Podczas pracy z glistnikiem staraj się nie dotykać twarzy dłońmi, zwłaszcza oczami i ustami.
Rodzaje i odmiany glistnika
Oprócz dużego glistnika, którego opis zamieściliśmy na początku artykułu, czasami jako wprowadzony do kultury wymieniany jest glistnik azjatycki (Chelidonium asiaticum), ale wielu ekspertów uważa go za tylko podgatunek glistnika dużego, mimo że w 1982 roku na podstawie badań kariologicznych i morfologicznych analizy, został wyodrębniony w osobnej formie.
Znany jest również glistnik wiosenny, czyli mak leśny (Hylomecon vernalis = Hylomecon japonicum) - bylina o dużych, jasnożółtych kwiatach, również należąca do rodziny Poppy, ale reprezentująca niezależny rodzaj monotypowy. Mak leśny jest uprawiany w kulturze jako roślina ozdobna.
Właściwości glistnika - szkoda i korzyść
Właściwości lecznicze glistnika
Przypominamy, że glistnik jest trujący: zawiera ponad 20 alkaloidów izochinolinowych, w tym chelidoninę, która ma podobną budowę do morfiny i papaweryny, homohelidoninę, truciznę konwulsyjną o działaniu silnie znieczulającym miejscowo, sangwinarynę, która ma krótki efekt narkotyczny i kończy się drgawkami stymuluje wydzielanie śliny i motorykę jelit, a także protopinę, która wzmacnia mięśnie macicy.
Glistnik zawiera dużą ilość kwasu askorbinowego, flawonoidów, karotenu, goryczy, saponin, żywic, kwasów chelidonowego, cytrynowego, jabłkowego i bursztynowego. Ze względu na swój złożony skład chemiczny glistnik ma działanie żółciopędne, bakteriobójcze, przeciwskurczowe i przeciwzapalne. Sokiem ze świeżych roślin wypala trądzik i pęcherze opryszczkowe, redukuje odciski i brodawki oraz odbarwia plamy starcze.
Lecznicze właściwości glistnika służą do usuwania polipów z jelit. Pod nadzorem lekarzy przeprowadza się leczenie glistnika chorób ginekologicznych i okulistycznych. Wywar z glistnika przepłucz usta zapaleniem jamy ustnej i innymi problemami z dziąsłami, a napar wyeliminuje procesy zapalne w nosogardzieli.
Uspokajające działanie glistnika umożliwia stosowanie go jako dodatku w preparatach uspokajających na stres, bezsenność, nerwicę, a zdolność do łagodzenia skurczów wyjaśnia jego zastosowanie w kamicy żółciowej, zapaleniu jelita grubego, zapaleniu żołądka, odkładaniu soli i piasku w nerkach. Ponadto glistnik jest stosowany w leczeniu miażdżycy, wysokiego ciśnienia krwi, chorób płuc, w tym astmy oskrzelowej, a także reumatyzmu, tocznia rumieniowatego, zatruć pokarmowych i innych zatruć, łuszczycy, egzemy, liszajów, trądziku i zapalenia sutka. Przeciwbólowe działanie glistnika umożliwia stosowanie go na oparzenia.
Glistnik - przeciwwskazania
Bez względu na to, jak przydatny jest glistnik, nie zapominaj, że jest trujący. W przypadku zatrucia mogą pojawić się następujące objawy:
- podrażnienie i zapalenie błon śluzowych;
- nudności, wymioty i biegunka;
- obniżenie ciśnienia krwi;
- omdlenia i halucynacje.
Ze względu na zawarte w nich alkaloidy glistnik i jego preparaty są przeciwwskazane u kobiet w ciąży i karmiących, dzieci, epileptyków, osób cierpiących na ciężkie zaburzenia psychiczne, dusznicę bolesną, dekompensację pracy serca, przewlekłe zaparcia i ciężką dysbiozę. Miejscowe stosowanie glistnika może spowodować uszkodzenie skóry.
A nawet jeśli nie jesteś zagrożony, przed użyciem glistnika skonsultuj się z lekarzem, a następnie ściśle przestrzegaj zalecanej dawki.
